Yargıçların emekli aylıkları hakkında, 20.10.2009

Basın açıklaması

Yargıçlar ve onlarla aynı güvencelere sahip kılınan Cumhuriyet savcılarının aylık ve ödenekleri Anayasa’nın 139 ve 140 ncı maddelerinde; erkler ayrılığı, yargı bağımsızlığı ve yargıç güvencesinin zorunlu gereği olarak, diğer kamu görevlileri ve devlet memurlarından farklı düzenlenmiştir. Bu düzenleme ile yargıç ve Cumhuriyet savcıları, aylık ve ödenekleri yönünden yasama ve yürütme organlarına karşı güvenceli kılınmış, aylık ve ödeneklerinin yasa ile belirlenmesi koşulu getirilmiştir. Bu kuralların gereği olarak yargıçlar görevlerini yaparken maddi kaygı içine düşürülmemelidir. Aylık ve ödenekler, bu kaygıyı gündeme getirmeyecek yaşam düzeyini sağlayacak nicelikte olmalıdır. Anayasa Mahkemesinin de 2003/57 Esas sayılı kararında belirttiği gibi, “yargı bağımsızlığı yargıçların görevleri dışında özlük haklarıyla ilgili kişisel bağımsızlığa da kavuşmalarını gerektirmektedir.

Yargıçların emekli aylıkları, evrensel düzeyde genel kabul gördüğü ve Birleşmiş Milletler Yargı Bağımsızlığı Temel Şartı’nın 11 nci maddesinde de ifade edildiği üzere, yargı bağımsızlığı kapsamında değerlendirilmekte ve yargıç güvencesi içinde görülmektedir. Görevin önemi ile emeklilik arasındaki ilişki, yargıç ve savcı statüsü ile emekli statüsü arasındaki organik bağ göz ardı edilmemelidir.

Yargıçların aylık ve ödenekleri hakkındaki kural ve ilkeler, onların emekli aylıkları yönünden de geçerlidir. Bir yargıç, emekliliğinde nasıl bir yaşam düzeyine sahip olacağı yolunda hiçbir kuşku ve kaygıya kapılmadan ve bu yönden herhangi bir etki veya baskı altında kalabilme olasılığı dahi söz konusu edilmeden görevini yürütmelidir. Görevdeki yargıç, emekliliğinde de değişmeyecek aynı yaşam standardı içinde yaşamını sürdürmelidir. Bu bağlamda görevdeki yargıçlar ile emekli yargıçlar arasında ücret farkı olmamalıdır. Bu durum aynı zamanda emeklilik koşullarını taşır hale ulaştıklarında ilerleyen yaşlarında verimli çalışma içinde olamayabilen yargıçların, bizatihi yaşam standardı kaygısı nedeniyle zorunlu yaş sınırına kadar kendilerini görevde kalmak zorunda hissetmelerini de ortadan kaldıracak, yargıda etkinlik ve verimliliği de artıracaktır. Yaşam standardı değişmeyeceğinden, kendilerini verimli hisseden kişiler, herhangi bir baskı veya zorlayıcı etken altında kalmadan, yargı etiği gereği ya mesleklerini zorunlu yaş sınırına kadar sürdürecekler ya da tamamen serbest iradeleriyle zorunlu yaş sınırından önce emekliye ayrılabileceklerdir.

Bu nedenle emekli yargıç ile görevdeki yargıç arasında ücret farkı yaratılmamalıdır. Farklılık yaratılması, yargı bağımsızlığı ve yargıç güvencesi ilkelerine yine erkler ayrılığına aykırıdır. Yargının ayrı bir erk olduğu gözetilerek, bağımsızlığının da zedelenmemesi için, yargıçlar görevde iken, bu erkin dışında kaldıklarında kaderleriyle baş başa kalacakları duygusuna itilmemelidir. Ancak emekli yargıçlar, profesyonel yani gelir getirici bir iş veya meslek yürütürler ise, emekli ücretlerinde belirli bir oranda düşüş olması, yargı bağımsızlığına aykırı olmayacaktır.

Bu hususlar, 52 ncisi 11-15 Ekim 2009 tarihleri arasında Fas Marakeş’te toplanan Uluslararası (Dünya) Yargıçlar Birliği (İAJ) Genel Kurulu kapsamındaki komisyon toplantılarında da açıkça ifade edilmiştir.

Emekli ücretleri konusundaki adaletsizliklerin düzeltileceği yolunda çalışmalar yapılmakta olduğunun kamuoyuna açıklanması karşısında, görevdeki yargıçlar ile emekli yargıçlar arasındaki mevcut olan ücret farkı gecikmeksizin bir an önce ortadan kaldırılarak, aynı ücreti almaları sağlanmalıdır. Bu durum Anayasa değişikliği gerektirmeden yasa değişikliği ile olanaklıdır.

Bu bağlamda yargıçların görevdeki azami yaş sınırı da 65 yaş yerine, evrensel ölçekte genel kabul gören kural ve uygulamalar paralelinde, yapılacak Anayasa değişikliğinde ülkedeki yaş ve yaşam koşulları da gözetilerek bir öneri olarak 70’e yükseltilmelidir. Mesleğe girişte ise devlet memurları paralelinde uygulanan azami 30 yaş sınırı yerine de, yetkinlik, donanım ve yaşam deneyimi gerektiren mesleki yön nedeniyle azami yaş uygulamasından dönülerek, yasama organında olduğu gibi asgari yaş koşulu aranmalı ve bir öneri olarak ta asgari 30 yaşı doldurma koşulu getirilmelidir.

YARSAV bu konuların kararlılıkla takipçisi olacaktır.

Kamuoyuna saygı ile duyurulur.20.10.2009

YARSAV YÖNETİM KURULU